In de afgelopen vijf jaar heb ik als PR-adviseur de verhalen van veel verschillende lifestyle merken via de media met de massa gedeeld. Hierdoor ben ik een verhalenverteller pur sang geworden. Al eeuwenlang worden mensen met elkaar verbonden door het delen van verhalen en dat heeft me altijd geboeid. Tegenwoordig praten we met onze collega’s via Zoom, lezen we onze kinderen met een verhaaltje in slaap en BC (Before Covid) kletsten we bij tijdens etentjes. Maar hoe komt het dat je bij sommigen figuurlijk aan hun lippen hangt, terwijl anderen de aandacht van de luisteraar niet kunnen vasthouden? Niet alleen door het vertellen van verhalen, maar juist door ze góed over te brengen maak je echt contact. En omdat we in een periode leven waarin we ons misschien wat minder verbonden voelen met degenen van wie we houden, helpt deze gids je om die speciale banden weer aan te halen.

Maar eerst: wat is storytelling?

Herken je dit? Je manager vertelt over de nieuwe strategie, maar als ze klaar is heb je geen idee wat ze net heeft gezegd. Of: een vriend deelt zijn ervaring van een Happn-date tijdens een Zoom call, maar je gedachten dwalen snel af. Hoe kan het dat je wel wílt luisteren, maar dat je toch wegdroomt? Simpel: het verhaal doet emotioneel niets met je. Een goede verteller raakt je met concrete, betekenisvolle en herkenbare verhalen en creëert betrokkenheid. In zijn verhaal gebruikt hij personages waarin je je gemakkelijk kunt inleven, of met wie je verbondenheid voelt.

Het woord 'vertellen' bij storytelling is eigenlijk te beperkt; het gaat ook om luisteren, vormgeven, leren en delen. Alleen als de verteller een verhaal op de juiste manier vertelt, kan hij zijn publiek aan zich binden en wakker schudden. Een meester zijn in storytelling is dus niet alleen nuttig om sterke banden met je vrienden op te bouwen, maar ook bedrijven doen hier hun voordeel mee. Als je een verhaal vertelt dat subtiel refereert aan de dromen en verlangens van je doelgroep, zonder letterlijk 'koop dit' of 'doe dat' te zeggen, kun je mensen aanzetten om te doen wat jij wilt.

Dus, wat zijn de geheimen van effectieve storytelling? 

Ik sprak met Mieke Bouma, auteur, docent en eigenaar van de Storytelling Academy en Maaike Kemmink, Content Manager bij het Storytelling Centre, over de ultieme tips & tricks voor het worden van een meeslepende storyteller.

Anouk: Als professioneel storyteller; kun je omschrijven wat ‘effectieve storytelling’ is?

Mieke: Storytelling is meer dan de letterlijke vertaling 'verhalen vertellen', het is eerder een verzamelnaam voor het vinden, vormgeven en vertellen van verhalen in zeer verschillende contexten. Met als doel te verbinden, betekenis te geven, te profileren en zelfonderzoek te doen. Storytelling vindt plaats binnen onderwijs, gezondheidszorg, marketing, communicatie, bedrijfsleven en in persoonlijke ontwikkeling.

Anouk: Speelt lichaamstaal een belangrijke rol bij het vertellen van een goed verhaal? En waarom?

Maaike: Ja, dat doet het zeker. Zeker als je voor een publiek spreekt. Tegenwoordig kun je natuurlijk naar een podcast luisteren en kun je een goed verhaal voorlezen. Maar er gebeurt iets extra's als verteller en luisteraar in dezelfde ruimte zijn. Er is dan interactie; mensen kunnen op elkaar reageren en emoties worden zichtbaar door lichaamstaal.

Anouk: Wat zijn de 3 belangrijkste ingrediënten voor het vertellen van een meeslepend verhaal?

Mieke: Voor mij zijn de volgende punten belangrijk als het gaat om het vertellen van een goed verhaal:

1. Zorg dat je verhaal altijd een begin, een midden en een einde aan het verhaal heeft. En ergens een omslagpunt, waardoor alles verandert.
2. Spreek tot de verbeelding, gebruik beelden, emoties, personages.
3. Houd de spanning erin. Verras en zorg voor onverwachte wendingen.

Anouk: Wat zijn volgens jou absolute don’ts?

Maaike: Je niet kwetsbaar willen opstellen. Zolang je dit niet doet – je deelt niets persoonlijks bijvoorbeeld – maak je geen verbinding met de luisteraar en zal er geen sprake zijn van het delen van gevoel (empathie). En je verhaal moet niet alleen om jou draaien. Elk goed verhaal heeft verschillende lagen: een persoonlijke, een emotionele en een universele laag. Samen zorgen die ervoor dat het verhaal raakt maar dat er ook een boodschap wordt overgedragen.

Anouk: Is er een verschil tussen 'zakelijke' storytelling en het vertellen van een verhaal aan vrienden & familie?

Mieke: Dit ligt helemaal aan het doel wat je hebt. Wil je verbinden? Iets uitleggen? Wil je mensen enthousiasmeren? Wil je inspireren? Of gaat het om het feit dat je een mooi verhaal hebt. Ik onderscheid altijd intrinsieke storytelling (gewoon een verhaal vertellen omdat het een mooi verhaal is) en purpose storytelling: een verhaal vertellen met een daarbuiten gelegen doel, zoals iets uitleggen, mensen in beweging krijgen…

Anouk: Hoe kun je het beste de interactie aangaan met je publiek?

Maaike: Hier zijn handige en slimme oefeningen voor, die ook allemaal in de Share to Connect-methode van Storytelling Centre staan. Deze methode bestaat uit een praktijkgerichte uitleg van verschillende technieken en manieren om storytelling toe te passen. Een voorbeeld van een oefening is het naamspel. Deze oefening introduceert met drie vragen de drie lagen waar ik het net over had:

• Hoe kom je aan je naam?
• Ben je blij met je naam?
• Mocht je het weten, wat is de diepere betekenis van je naam?

Anouk: Hoe kun je de aandacht van je publiek trekken (en vasthouden!)?

Mieke: Begin verrassend, durf persoonlijk en kwetsbaar te zijn, wees specifiek, beschrijf beelden. En natuurlijk niet onbelangrijk: betrek je publiek!

Anouk: Wat is jouw persoonlijke favoriete life hack voor het vertellen van een meeslepend verhaal? En waarom?

Maaike: De structuur van een verhaal. In een goed verhaal (denk aan de klassieker The Lion King, of de recentere film Vaiana) is er een held die op reis gaat. Op zijn of haar reis ontmoet hij of zij een schurk, maar er komen ook personen op zijn of haar pad die raad geven. Aan het einde van de reis wordt de held beloond. Hij of zij is veranderd door de reis en heeft wijsheid of spirituele kracht opgedaan. Dit is voor mij een perfecte life hack omdat het zo universeel, herkenbaar en makkelijk toepasbaar is.

Mieke: Kies verhalen die je raken of intrigeren. Onderzoek de symboliek en de betekenissen die het verhaal heeft.

Anouk: Hoe kunnen we storytelling oefenen ondanks we vanuit huis werken volgens jou?

Mieke: Haal eens zomaar een herinnering op uit je jeugd, beschrijf de herinnering gedetailleerd en beeldend, vertel wat de herinnering met je doet en eindig met: waarom ik dit vertel… (deel dan je inzichten of de betekenis die dit verhaal voor je heeft).

Anouk: Hebben goed vertelde verhalen iets met elkaar gemeen?

Mieke: Alle verhalen gaan in de diepte op elkaar lijken. Oude mythen, avonturenverhalen, sprookjes en persoonlijke verhalen gaan altijd over hetzelfde fenomeen. Er is een hoofdpersoon die wordt opgeroepen zijn veilige haven te verlaten, het avontuur aan te gaan, een grote angst te overwinnen om uiteindelijk rijker en wijzer terug te keren en de wereld te verrijken met de verworven schatten en inzichten. Zo zit ook jouw leven in elkaar. Voortdurend word je uitgedaagd je horizon te verbreden, iets nieuws in jezelf aan te boren en zo kan je de wereld iets bieden wat van meerwaarde is.