Niet perfect, wel gelukkig: de levenslessen van wabi sabi

Wabi sabi wint aan populariteit in het westen. En met goede reden, want deze eeuwenoude Japanse filosofie is een ware verademing in een maatschappij die onophoudelijk streeft naar beter, sneller en nieuwer. Wabi sabi leert ons de schoonheid zien van imperfectie en van de sporen van de tijd. De Amerikaanse schrijver, fotograaf en stylist Julie Pointer leeft volgens de principes van wabi-sabi en maakte er prachtig een boek over. Wij vroegen haar naar het geheim voor een perfect imperfect leven.

Wabi sabi is vooral in de designwereld een begrip aan het worden. Ook buiten Japan zien we de laatste jaren steeds vaker wabi sabi-interieurs met verweerde materialen, organische vormen, bamboe en oud hout met knoesten. Maar je kunt de principes van wabi sabi toepassen op elk aspect van het leven – van je dagelijkse bezigheden tot je relaties met anderen.

Volgens wabi sabi moeten we imperfecties niet alleen accepteren – we moeten ze vieren. Wat is het verschil?

“Imperfectie is niet iets dat getolereerd moet worden; het hoort bij het leven. We moeten onszelf daarom leren om imperfectie niet alleen te accepteren, maar te eren! Een wabi sabi-benadering helpt ons onvolmaaktheden te zien als een prachtig deel van het geheel – een natuurlijk onderdeel van het leven – en zelfs te benadrukken.  

Als in Japan een stuk servies breekt, is er bijvoorbeeld een mooi gebruik dat kinstugi wordt genoemd. Bij kintsugi, wat letterlijk “gouden herstel” betekent, wordt het gebroken servies weer aan elkaar gelijmd met goudlijm. De imperfectie wordt niet verhuld, maar juist geaccentueerd door de gouden naden die over het herstelde servies lopen. Op eenzelfde manier leert wabi sabi ons anders te kijken naar dingen die we gewoonlijk als een imperfectie zien en het liefst willen verbergen. Het leert ons die dingen juist te omarmen als dat wat een voorwerp, een ervaring of onszelf uniek maakt. Zoals de wijncirkels op een oude eettafel, de lachrimpels rond onze mond, of een handgemaakte trui met kleine onregelmatigheden.” 

Elk hoofdstuk van je boek is gewijd aan een andere plek op de wereld waar je wabi sabi bent tegengekomen. Kun je iets vertellen over wabi sabi in Japan, waar het is ontstaan, en in Californië, waar jij vandaan komt? Op welke manier zie je wabi sabi op die plekken terug in het alledaagse leven?

“Ik kan natuurlijk veel meer vertellen over hoe ik wabi sabi in Californië heb ervaren, maar van wat ik heb begrepen is wabi sabi zo diep in de Japanse cultuur verankerd dat iedereen weet wat het is maar het moeilijk in woorden kan vatten. Voor de Japanners belichaamt wabi-sabi zowel een soort van schoonheid als een manier van leven. Het gaat om aandacht voor detail, vergankelijkheid, ceremonie, en het belangrijkste, eenvoudig leven, in harmonie met de natuur.

In Japan zag ik wabi sabi vooral terug in de manier waarop mensen hun huizen inrichten en bewonen. De huizen waarin ik tijd heb doorgebracht waren eenvoudig, minimalistisch, met veel natuurlijke elementen en met een modern design, maar toch ook vol warmte en karakter. Er stonden nooit veel spulletjes en decoraties, maar wat er wel stond was altijd heel persoonlijk, vaak handgemaakt, geïnspireerd op de natuur, eclectisch en zorgvuldig gekozen. Elk bord was een uniek, handgemaakt exemplaar, en hoewel het servies en tafelgerei bestond uit allemaal verschillende items die niet bij elkaar hoorden, vormden ze wel een heel mooi en samenhangend geheel.

In Californië wordt wabi sabi op een iets andere manier geleefd, zoals je misschien al vermoedde. Waar de Japanners bekend staan om hun precisie en zorgvuldigheid – kijk bijvoorbeeld naar de zorgvuldige en respectvolle manier waarop Japanners buigen als ze elkaar begroeten – zijn Californiërs zo ongeveer compleet het tegenovergestelde. In Californië, of in ieder geval in het Californië dat ik ken, komt wabi sabi meer tot uiting op een ongedwongen “hang loose”-manier, met zandsporen door het huis en sculpturen van stukken drijfhout. Net als de Japanners vinden mensen ook in Californië schoonheid in de alledaagse, vergankelijke momenten van het leven. Maar voor Californiërs bestaat zo’n moment eerder uit een surfer die over een golf glijdt of een barbecue in de achtertuin dan uit een rituele theeceremonie of het beoefenen van Zenboeddhisme.”

Wat zijn je tips om meer wabi sabi in ons dagelijkse leven te brengen?

“Wabi sabi nodigt ons uit om in het nu te leven. Het is een ontspannen en ongedwongen benadering van het leven, maar is niet iets dat helemaal vanzelf komt – het vereist dat je met oprechte, liefdevolle aandacht naar de wereld om je heen kijkt. Daarom is dit een goed vertrekpunt: neem de rust en de tijd om je bewust te worden van de subliem imperfecte momenten die je gedurende de dag beleeft.

Een andere tip: probeer schoonheid met functionaliteit te combineren. Kies bijvoorbeeld voor prachtige bewaardozen, een schitterende waterkan voor op tafel of zelfs een toiletborstel met een mooi ontwerp. Het zijn de kleine dingen die echt het verschil maken in de ruimten waarin we leven.

En tenslotte, wees gelukkig met wat je hebt: wabi sabi draait om het vinden van schoonheid in dingen die bescheiden en imperfect zijn, niet om het willen van almaar méér mooie dingen. Houd dat in gedachten en voeg iets persoonlijks aan je interieur toe met items die waarschijnlijk alleen voor jou van betekenis zijn, zoals familiefoto’s, memento’s van de reizen die je hebt gemaakt, of kunstwerkjes die door je kinderen zijn gemaakt.”