Ben je meer een nachtuil of een vroege vogel? Een ochtend- of een avondpersoon? Met een mooi woord heet dit chronotype en het wordt door verschillende factoren bepaald. Ontdek welke type je bent en hoe je hier slim gebruik van kan maken om het meeste uit je dag te halen.
Onze maatschappij is zo ingericht dat de meeste betaalde banen van je vragen dat je rond negen uur begint. Voor sommige mensen is dat geen probleem. Zij gaan fluitend naar hun werk. Terwijl het voor anderen lastig kan zijn om aan die eis te voldoen. We kennen allemaal de verhalen van succesvolle CEO’s die voor zonsopgang opstaan en dan al een rondje gejogd hebben, gemediteerd hebben en hun mail hebben weggewerkt terwijl iedereen nog op één oor ligt.
Daarom hoor je veel avondmensen soms verzuchten dat ze zo graag een ochtendmens zouden willen zijn. Als je meer een avondmens bent en geen flexibele werktijden hebt, kan het best lastig zijn dat je altijd eerder op moet staan dan je van nature volgens je biologische klok zou doen. Maar ook voor ochtendmensen kan het lastig zijn als er nog sociale activiteiten van hen worden verwacht laat in de avond. Je hebt dan voortdurend last van wat we een social jetlag noemen.
Chronotype & productiviteit
Het ene type is dus niet beter dan het andere, maar het kan wel helpen om je activiteiten zo te plannen dat je het meest uit je dag haalt. Omarm je chronotype en pas zowel je werkleven als je vrije tijd zoveel mogelijk hierop aan. Ochtendpersonen kunnen bijvoorbeeld voor werk al de sportschool induiken of een ontbijtafspraak of brunch inplannen met een vriend of vriendin in plaats van een diner. Ook de belangrijkste afspraken op kantoor kun je het beste in de ochtend plannen. Voor avondmensen geldt vanzelfsprekend het tegenovergestelde.
Ook gezondheidsgoeroe Deepak Chopra raadt aan om zoveel mogelijk volgens je biologische klok te leven. Volgens hem zijn er vier biologische ritmes die een belangrijke rol spelen bij ons welzijn: het seizoensritme, het circadiane ritme, het maanritme en het getijdenritme. Om zoveel mogelijk volgens je biologische klok te leven, benadrukt hij het belang van goed geaard zijn en dit doe je door geregeld een wandeling in de natuur te maken en volledig uit te loggen van telefoons en computers.
Ontdek jouw chronotype
Op internet circuleren tal van tests waarmee je kunt onderzoeken welk chronotype je bent en uit onderzoek is gebleken dat je dit maar ten dele kunt veranderen, want het is genetisch bepaald. Het PER3-gen is het gen dat voor een groot deel verantwoordelijk is voor je biologische klok. Er bestaat een langere variant van dit gen dat je tot een ochtendmens maakt en avondmensen hebben een kortere variant.
Daarnaast spelen leeftijd en licht volgens professor Martha Merrow, die expert is op het gebied van de biologische klok, een belangrijke rol. Je biologische klok verandert met je leeftijd. Als klein kind word je nog heel vroeg wakker, pubers zijn hun bed niet uit te schoppen en ouderen worden juist weer wakker voor het ochtendgloren. Zij gaf haar colleges nooit voor tien uur, want wist dat haar studenten zich dan toch nog niet konden concentreren en zegt dat pubers absoluut niet lui zijn, maar simpelweg het slachtoffer van hun biologische klok.
Pas je bioritme aan
Gelukkig leven we steeds meer in een 24 uurseconomie en worden werktijden flexibeler, want het schijnt zelfs schadelijk te zijn om te veel tegen je biologische klok in te gaan. Het kan zorgen voor schommelingen in je gewicht of je stemming beïnvloeden. Toch zijn er momenten dat er wel van je gevraagd wordt om je biologische klok aan te passen aan je omgeving en dit zijn de veranderingen in je dagelijkse routine die je dan kunt doen.
1. Sta elke dag op dezelfde tijd op en ga op dezelfde tijd naar bed
In het begin zal het lastig zijn om als avondmens vroeger op te staan of als ochtendmens later naar bed te gaan, maar als je dit steevast blijft doen, zal je merken dat het toch steeds iets makkelijker gaat. Elke dag op dezelfde tijd naar bed gaan en op dezelfde tijd opstaan, ook in het weekend, wordt sleep stability genoemd en is erg gezond. Als je daarnaast zorgt dat je tussen de 7 en 9 uur slaapt, zit je goed.
2. Maak gebruik van licht
Wie ’s avonds eerder wil slapen doet er goed aan een uur voor het naar bed gaan alle schermen uit te zetten. Wil je eerder opstaan dan in het goed om ’s ochtends juist meteen veel lichten aan te zetten om je biologische klok een beetje voor de gek te houden. Ga buiten een rondje joggen, loop naar je werk of maak gebruik van een wake up light.
3. Kies het moment waarop je eet
Voeding op het juiste moment kan ook helpen om je biologische klok een beetje aan te passen. Eet snel nadat je bent opgestaan een ontbijt rijk aan proteïne. Ook als je niet zo’n honger hebt, zal het je helpen de dag te starten. Vermijd koffie in de middag, zodat het geen effect heeft op je slaap en eet ’s avonds een hoeveelheid koolhydraten omdat deze een kalmerend effect hebben. Doe dit wel op tijd, want het is ook goed om een paar uur voor het naar bed gaan niets meer te eten, om je biologische klok een beetje aan te passen.
4. Verander je sportschema
Yoga kan je helpen om de transitie van dag naar nacht te maken en andersom. Een actieve vorm kan je helpen de dag te beginnen en een rustige vorm helpt je te ontspannen voor het naar bed gaan. Wie eerder in slaap wil vallen, doet er daarnaast goed aan om na het avondeten niet meer een hele actieve sport te doen, maar om dit eerder op de dag te doen.
