Zo leer je met aandacht leven in een wereld vol afleiding

In de hectiek van het moderne leven vliegen we van de ene afspraak naar de andere. Daardoor raakt onze aandacht versnipperd. Onder de douche denken we aan onze to do-lijstjes, tijdens gesprekken checken we of we niks missen op onze telefoons en tijdens etentjes plaatsen we foto’s van ons bord op social media. Ontdek hoe je afleidingen de baas blijft en je aandacht kunt leren beheersen door middel van eenvoudige, alledaagse oefeningen gericht op de vijf zintuigen.  

Aandacht maakt alles mooier – tenminste, zo luidt de betoverende slogan van de Zweedse woongigant IKEA. Helemaal kloppen doet het helaas niet. Want als je aandacht geeft aan je angsten of boosheid, dan worden die negatieve gevoelens daar niet mooier van. Wel groter. Aandacht maakt alles groter.

Dat is precies waarom het zo belangrijk is om je aandacht te richten op de ervaring van het hier en nu, en niet op teleurstellingen van het verleden of zorgen over de toekomst. Waar je aandacht aan schenkt, heeft een enorme invloed op hoe gelukkig je bent.

Maar zelf bepalen waar je je aandacht op richt is nog niet zo eenvoudig. Zeker niet in een hectisch bestaan waarin alles constant lijkt te schreeuwen om je aandacht, waardoor je aandacht al snel wordt afgeleid. Deadlines die eraan komen, je telefoon die blijft zoemen, de ongelezen e-mails in je inbox, al die tabbladen die je open hebt staan op je laptopscherm: afleiding is overal, de hele tijd. Het gevolg is dat je aandacht alle kanten op schiet en er in je hoofd een onrustige wirwar van gedachten ontstaat.

Je aandacht de baas

Wat als we zelf zouden kunnen bepalen waar we onze aandacht naartoe brengen? Wat als we in staat zouden zijn om alleen aandacht te schenken aan gedachten die ons energie en kracht geven, en moeiteloos over negatieve gedachten en gevoelens heen konden stappen? Geen twijfel over mogelijk: we zouden veel meer rust, geluk en focus in ons leven ervaren.

Het is onmogelijk om alle afleidingen uit ons leven te bannen. Maar wat je met een beetje oefening wél kunt is je aandacht bewust leren sturen. Zenboeddhisten doen het al duizenden jaren en wijzen ons de weg. IIn de oudheid versterkten Zen-monniken hun "aandachtsspier" door zorgvuldig voorgeschreven ceremonies. Een aantal van deze ceremonies, zoals de traditionele Japanse theeceremonie genaamd chadō, worden vandaag de dag nog steeds veel beoefend als een manier om de kunst voor aandacht te ontwikkelen.

De vijf zintuigen

De Japanse theeceremonie is een complex en verfijnd ritueel, dat je niet zomaar onder de knie krijgt. Om het ritueel te leren beheersen zijn jaren van training nodig aan een Japanse theeceremonieschool. Maar het basisprincipe is eenvoudig: het gaat erom van moment tot moment de aandacht volledig te richten op alle geuren, geluiden, smaken, beelden en gevoelens die zich tijdens de ceremonie voordoen. En dat is iets wat je ook buiten een Japanse theekamer kunt toepassen!

Door je zintuigen bewust en met aandacht te gebruiken, leer je afleidingen te elimineren en volledig op te gaan in het moment. Laten we elk van de vijf zintuigen eens onder de loep nemen om te begrijpen hoe ze ons kunnen helpen om de kunst van het aandachtig zijn te leren beheersen. 

1. Zien

Kijken is niet hetzelfde als zien. Iedere dag kijk je naar ontelbaar veel dingen, maar daarvan dringt weinig door tot je actieve bewustzijn. Door je blik doelbewust en met aandacht ergens op te richten, je kun je letterlijk focussen – en ook grip krijgen – op wat je ziet. Je kunt dit thuis oefenen, maar ook tijdens het uitlaten van de hond of tijdens een meer formele oefening zoals een kaarsmeditatie of een hemelmeditatie.

2. Horen

De meeste geluiden die we dagelijks waarnemen, gaan volkomen langs ons heen. We zijn zo gewend aan ruis dat het we veel geluiden nauwelijks opmerken. Maar als je bewust naar al die geluiden luistert, gaat er een wereld voor je open. Diepgaand luisteren doe je simpelweg door je ogen te sluiten en je aandacht te richten op het opkomen en wegebben van de geluiden om je heen. Als je een bepaald geluid hoort (bijvoorbeeld een sirene, een rollende klikobak of een tikkende verwarming), verschuif dan niet direct weer je aandacht naar een ander geluid, maar blijf aandachtig luisteren tot het er niet meer is.

3. Ruiken

Ons reukvermogen is ontzettend krachtig. Geuren kunnen kalmeren, prikkelen en herinneringen oproepen. Ga eens op geurexpeditie in de natuur! Vooral dennenbossen zijn magische plekken om te ontdekken welke invloed geuren op je hebben, omdat er veel verschillende en heel sterke geuren te ruiken zijn. Richt je aandacht tijdens je wandeling volledig op de geuren om je heen en ervaar wat ze doen met je lichaam, geest en ziel.

4. Proeven

Als je aan je ontbijt van vanmorgen denkt, kun je je dan alle smaken en texturen nog herinneren? Waarschijnlijk is het antwoord nee. Eten is een bezigheid die in ons drukke bestaan vaak even tussendoor gedaan wordt, snel en zonder aandacht. Probeer eens om een maaltijd je volle aandacht te geven, zodat elke hap je bewustzijn versterkt en niet alleen je lichaam voedt, maar ook je ziel.

5. Voelen

Van alle zintuigen zijn we ons misschien wel het minst bewust van ons vermogen om te voelen. Onze huid is ons grootste orgaan, en aanraking is een van onze belangrijkste raadgevers in het leven. Maar omdat we de hele dag door van alles voelen, schenken we weinig bewuste aandacht aan onze tastzin. Daarom is het een krachtige oefening om te voelen met aandacht. Voel het water dat op je huid valt als je onder de douche staat, voel je kleding op je huid, de schoenen aan je voeten. Of doe de afwas eens met je ogen dicht.