Na een lange tijd binnen te hebben gezeten deze winter, komen de eerste knoppen uit de aarde tevoorschijn en schijnt zwak zonlicht voorzichtig door de ramen. We krijgen weer zin om een frisse start te maken, met een opgeruimd huis.

Hoewel sommigen wellicht denken dat schoonmaken als een daad van zelfzorg een modern fenomeen is, aangespoord door opruim-influencers als Marie Kondo, is de cyclische <behoefte> aan een lenteschoonmaak diep geworteld in onze geschiedenis. Deze overspant continenten en culturen met één bindend element: de holistische voordelen van het verdrijven van 'negatieve flow' en het verwelkomen van nieuwe, positieve energie.

Vóór Lunar New Year bijvoorbeeld, dat het einde van de winter en het begin van de lente markeert (dit jaar op 1 februari), is het de Chinese gewoonte een schoonmaakceremonie te houden, bekend als da sao chu, om het huis en de bewoners te vrijwaren van ongeluk. Behalve schoonmaken, draait het om het afronden van projecten en het repareren van kapotte spullen. Het huis moet hierna brandschoon zijn, want tijdens het 16-daagse feest dat volgt mag niets meer worden schoongemaakt. Het nieuwe geluk in huis wil je immers niet wegpoetsen.

Tijdens de Iraanse traditie van de lenteschoonmaak, Nowruz, worden grotere projecten aangepakt, zoals het wassen van tapijten, opnieuw schilderen van het huis en opruimen van de zolder. Nowruz betekent “het huis opschudden” en komt voort uit het idee dat reinheid een krachtige energie is die het kwaad weghoudt in de aanloop naar Naw-Rúz, de eerste dag van het Baháʼí kalenderjaar, op 21 maart.

En vóór Pesach (dit jaar van 15 tot 23 april), dat de bevrijding van de Joden uit de slavernij in Egypte markeert, moeten alle sporen van chametz (voedsel gemaakt van gefermenteerd graan)  uit het huis worden verwijderd – tot de allerkleinste kruimels aan toe. Deze grondige schoonmaak – een proces dat koshering, ofwel koosjer maken wordt genoemd – is zoals Lise Stern uitlegt in How to Keep Koshering een tweedaags proces: voorwerpen moeten eerst worden schoongemaakt en dan 24 uur worden gesteriliseerd.

Natuurlijk is de grote lenteschoonmaak ook in het Westen al heel lang populair. Zoals historicus Lawrence A. Kreiser Jr opmerkt, “was de lenteschoonmaak al in 1870 een jaarlijkse traditie in Noord-Amerika”, met traditionele methodes in Groot-Brittannië zoals het gebruik van oud brood om behang te verfrissen en afgeroomde melk om stenen vloeren schoon te maken, volgens de liefdadigheidsinstelling voor monumentenbehoud The English Heritage. Maar zonder een groot feest in het verschiet zoals het 16-daagse Lunar New Year in China, is het niet verrassend dat de Westerse grote schoonmaak meer wordt geassocieerd met gezwoeg en noodzaak, dan met vreugde en dankbaarheid.

Tot nu toe althans. De bestselling boeken van Marie Kondo, Nobelprijswinnaar Thich Nhat Hanh en de Japanse boeddhistische monnik Shoukei Matsumoto, verspreiden allemaal de boodschap dat ​het herwaarderen van onze 'klusjes' niet alleen een diepgaand effect kan hebben op de staat van ons huis, maar ook op ons persoonlijk welzijn. 

“Ik geloof dat onze huizen een fysieke weergave zijn van ons emotionele welzijn en daarbij ons grootste vision board,” beaamt Tamu Thomas, holistisch welzijnscoach en oprichtster van Live Three Sixty (livethreesixty.com). “Ons huis is onze veilige haven, dus een huiselijke omgeving die schoon en licht aanvoelt, creëert een gevoel van herstel en genezing.”

Voor aanvang van elk groot nieuw project, begint Tamu aan een grote schoonmaak. “Niet alleen ziet mijn huis er daarom mooi uit, maar aangezien een grote schoonmaak ook de energie van mijn huis verandert, merk ik altijd dat tevens mijn persoonlijke energie toeneemt.” Ook brandt ze wierook "om negatieve energie te verdrijven".

Het schoonhouden van je huis heeft alles te maken met spiritualiteit, legt Shoukei Matsumoto uit in zijn boek​A Monk's Guide to a Clean House and Mind​. Hij beschrijft dat de monniken van zijn tempel elke ochtend de vloer vegen. Niet omdat die per se vuil is, maar om de somberheid uit hun harten te verdrijven. Dit is niet alleen een poëtische invulling van het doen van een klusje – wie verlangt er nu niet naar minder somberheid in de wereld? – want de uitwerking ervan is ook wetenschappelijk bewezen. Uit een studie van de universiteit van Princeton blijkt dat troep een negatief effect heeft op je concentratievermogen. En een studie van UCLA vond een verband tussen het stressniveau van vrouwen en het hebben van een rommelig huis.​ ​Daarbij blijkt uit onderzoek van Happiness Institute dat 73% van de mensen die gelukkig zijn met hun huis, ook gelukkig zijn in het leven.

Vicky Silverthorn is professional organizer bij YouNeedAVicky.com, met klanten als zangeres Lily Allen. De auteur van Start With Your Sock Drawer zegt dat een grote schoonmaak of opruimbeurt “je het gevoel geeft controle te hebben over je huis, wat belangrijk is in een tijd waarin we niet altijd het gevoel hebben dat we controle hebben over de wereld daarbuiten”.

Voor sommigen kan dit life changing zijn, ontdekte collega-organizer Katrina Hassan (sparkjoylondon.com). “Ik ben ervan overtuigd dat een opgeruimd huis iemands leven kan veranderen. Vooral omdat het op orde brengen van je bezittingen leidt tot heldere gedachten. Soms ligt je droomleven begraven onder een grote hoop spullen."

Dus hoe ben jij van plan wat magie toe te laten en zo je dagelijkse leven een boost te geven? Zo maak je jouw home & heart klaar voor de lente:

​Leef in het nu

Zet die podcast uit en stop met dagdromen: de Vietnamese monnik Thich Nhat Hanh zegt dat wie bewust elk moment meemaakt, werkelijk leeft. Als je fantaseert over het kopje thee dat je na een taak wacht, schrijft hij, “word je de toekomst in gezogen en leef je niet in het hier en nu.”

Begin klein

"Een klein gebaar, zoals het opruimen van je make-upla, kan heel mindful zijn," zegt Silverthorn. "Je richt je op je taak en denkt aan niets anders – je maakt van een probleem een oplossing." Maar te veel hooi op je vork nemen – zeg, je hele garderobe uitmesten – "kan stressvol zijn", waarschuwt ze. “Je wordt dan makkelijk afgeleid of houdt er halverwege mee op.”

Vertrouw op routine

De Boeddhistische monnik en auteur Shoukei Matsumoto benadrukt het belang van een schoonmaakroutine. “Ikzelf bid en zing een kort mantra. Een dergelijk dagelijks ritueel beschermt je tegen kwade invloeden. Dat is de kracht van routine.” Steek kaarsen aan of gebruik schoonmaakproducten met een opbeurende geur. Zo maak je alledaagse momenten bijzonder.

Zoek een connectie

Marie Kondo staat bekend om haar advies alleen spullen te bewaren "that spark joy".  “Je weet dat iets je werkelijk een gevoel van vreugde geeft, als het opwinding bij je oproept, troost, kalmte of nostalgie," zegt Hassan. “Of misschien heb je zin om het verhaal erachter met gasten te delen.  Hou dat gevoel vast – alleen voor spullen die dit oproepen, is plaats in je huis."

Omarm het kleine 

Hoewel het frustrerend kan zijn om het gevoel te hebben dat het huishouden nooit klaar is, zegt Matsumoto dat het een goede levensles is. Voor Japanse boeddhistische monniken komt er nooit een einde aan soji​, ofwel schoonmaken. “Net zoals er direct nieuwe bladeren vallen nadat je hebt geveegd, stapelen nieuwe verlangens zich op direct nadat je je hoofd leeg hebt gemaakt. We blijven de somberheid in ons hart verdrijven, wetende dat er nooit een eind aan zal komen.”