Omdat selfcare en onthaasten het tegengif van een burn-out zijn, laten we zien hoe je zinvol kunt ontspannen.  

Het is geen geheim dat we in een maatschappij leven waarin er voor de meesten van ons weinig ruimte is om uit te rusten en echt even helemaal niets te doen. Zelfs als we op het randje van een burn-out staan, voelt iets als een dutje doen of tijd vrijmaken voor een yogales als verwennerij. We staan altijd aan, en als we eindelijk even uit staan, voelen we ons daar nog schuldig over ook.  

Brittany Hunt, klinisch therapeut bij Clinic Les Alpes, zegt er het volgende over: " De opkomst van een ‘hustle’-cultuur die drukte en productiviteit verheerlijkt, heeft aanzienlijk bijgedragen aan het schuldgevoel dat gepaard gaat met niets doen.In veel samenlevingen worden persoonlijke waarde en succes afgemeten aan de mate van activiteit of resultaat. Dit leidt tot een collectieve mindset die rust gelijkstelt aan luiheid of improductiviteit.” 

Naast die collectieve mindset, zijn we ook gevoed met het idee dat we het allemaal 'kunnen' – een idee dat velenvan ons proberen waar te maken. En dat maakt ons moe. Héél moe. "We hebben het idee dat we alles maar kunnen doen en zijn, verheerlijkt. Dit wordt versterkt door alles wat we op sociale media voorbij zien komen: mensen die altijd maar op pad zijn, events bezoeken of een nieuwe hobby hebben. Er komt geen einde aan," zegt positief psycholoog Ruth Cooper-Dickson hierover. 

Het grote probleem: hoe meer we onszelf de rust ontzeggen die ons een burn-out zou kunnen besparen, hoe sneller we erop afdenderen. Volgens psychotherapeut en auteur Tasha Bailey moeten we daarom af van het idee dat je rust moet 'verdienen'. "Rust hoeft niet verdiend of gegeven te worden. Leer dat rust een menselijke basisbehoefte is, en begin elke dag eerst met het vervullen van je eigen behoeftes in plaats met die van iets of iemand anders,” tipt Tasha. 

De gedachte om je eigen behoeftes voorrang te geven, is het idee achter ‘Bare Minimum Monday’ - een term bedacht door ondernemer en grafisch ontwerper Marissa Jo. Jo begint de eerste twee uur van haar maandag standaard met het afwerken van administratieve zaken waar ze in het weekend niet aan toe is gekomen; een sportlesje, of een bezoek aan de supermarkt. Door het vervullen van deze basisbehoeften kan ze zich vervolgens focussen op de week die voor haar ligt. We moeten erbij zeggen: die term is ietwat onder vuur komen te liggen. Het werd gezien als stilletjes stoppen met je werk om niet boven je contracturen te komen, waarbij sommige critici vinden dat het kan lijken dat het ‘absolute minimum doen’ hetzelfde is als ‘niet genoeg doen. Maar volgens Jo en haar volgers gaat het om het vinden van de juiste balans tussen het afvinken van de dringende werkzaken, en het afwerken van algemene zaken - waardoor je in een goede en gezonde mindset aan je werkweek begint. 

Laat die druk los 

De druk die we onszelf opleggen, kán een erfenis zijn uit onze jeugd, waarin we altijd werden aangemoedigd om meer te doen, de beste te zijn of harder te werken. Experts zien hierin duidelijke generatieverschillen: jongere mensen geven eerder hun grenzen aan bij vrienden, familie en werkgevers dan oudere generaties. "Als millennial zijn we opgegroeid met het idee dat niets doen uitstelgedrag is, maar nieuwe generaties, vooral Gen Z, stellen meer grenzen om zo het ouderwetse perspectief van succes te veranderen”, zegt Dalila Salgueiro, coach positieve psychologie en oprichter van de Manifesting app. "Die generatie erkent dat ons brein een grote machine is die ook rust nodig heeft om optimaal te kunnen presteren. En onthoud dit: als je geest de drukte niet aangeeft, zal je lichaam dat doen. Veel ziektes, zoals auto-immuunziektes, zijn een gevolg van het gebrek aan rust. Helaas negeren veel mensen de signalen die het lichaam ons probeert te geven." 

Rust bewust 

Het klinkt misschien gek, maar net als bij het starten van een nieuwe gewoonte - bijvoorbeeld sporten - moet je ook tijd om uit te rusten in je agenda zetten. Op die manier wordt het een verplicht onderdeel van je planning. " Houd je gezonde grenzen in de gaten als je gaat oefenen. Leer wanneer en hoe je nee moet zeggen tegen je behoefte om te werken, en ja tegen je behoefte om rust te nemen. Maak gebruik van wekkers en agenda’s en haak waar mogelijk 'rustpartners’ aan”, vervolgt Tasha. 

Best een innovatief idee eigenlijk: als je een collega, sportmaatje of leeftijdsgenoot hebt die worstelt met schuldgevoel rondom ontspanning, waarom zou je elkaar dan niet helpen met het vinden en nemen van tijd voor rust en ruimte?  

"Ik plan rust in mijn agenda en houd hieraan vast. Het is een duidelijke grens - niet alleen voor anderen, maar ook voor mezelf," zegt Ruth. "Het gaat erom dat je jezelf toestaat om te omarmen wat je nodig hebt en die tijd vrij te maken. Rust is er in alle soorten en maten. Het kan zintuiglijke rust zijn, zoals het vermijden van lawaaierige plekken of grote groepen mensen, maar het kan ook mentale of fysieke rust zijn, zoals niet werken, een dutje doen, een yoga Nidra les volgen, of even op de bank liggen. Een echte tip is om geen enkel doel te verbinden aan dat wat je doet, zelfs niet als het je hobby is. Doe het puur voor je plezier. Ook als je totaal geen groene vingers hebt, voel je je door een uur buiten te zijn al veel meer aanwezig en verbonden met de natuur." 

Stop met multitasken  

Multitasken wordt door veel mensen, vooral vrouwen, niet alleen gezien als eerbetoon aan ons vermogen om alle ballen in de lucht te houden, maar ook als een noodzaak. Maar met deze cyclus, verlies je zicht op je algehele welzijn. Dwangmatig multitasken kan een teken zijn dat je vastzit in de vecht- of vluchtmodus van je zenuwstelsel - het netwerk van cellen dat ons waakzaam en alert houdt," legt Tasha uit. Daarom moet je pauze en rust in hapklare brokken inbouwen. Volgens Brittany kunnen diepe ademhalingsoefeningen of korte meditaties je helpen opnieuw te focussen en de drang om de hele tijd te multitasken te verminderen. En, ook handig, ze passen prima in je werkdag. 

Zit je nog ruimer in je tijd? Bedenk dan welke activiteiten waar je doorgaans veel plezier in hebt, je helpen écht even uit te schakelen - en richt daar je energie op. "Als de adrenaline en stresshormoon uit je lichaam worden gebruikt om te gaan hardlopen, dansen op je favoriete muziek, of tekenen, dan denkt je brein dat je in de ‘vecht-of-vlucht’ stand hebt gestaan en alle stresscycli hebt doorlopen. Hierdoor schakelt ons lichaam op natuurlijke wijze over op het tragere ritme van de 'rust- en spijsverteringsmodus'”, aldus Tasha. 

Makkelijk zal het niet altijd zijn, dat weten wij ook. Het verlangen om iets te bereiken weegt vaak zwaarder dan het verlangen om niets te doen. Toch moet je rusttijd vergelijken met lief zijn voor jezelf en voor de mensen om je heen. Als je goed uitgerust bent, presteer je ongetwijfeld beter in alle aspecten van je leven. "Schuldgevoel is een krachtige emotie en kost veel energie, maar ik kan mensen niet genoeg aanmoedigen om mild voor zichzelf te zijn, en minder hard over zichzelf te denken en te oordelen. Wees in plaats daarvan nieuwsgierig," zegt psycholoog en yogatherapeut Dr. Alicia Ray. "En ja, daar is moed voor nodig, maar als je besluit om te rusten, doe dat dan ook. Vul je energie aan, en je voelt je als herboren."